اعتبار معرفتی قرآن از دیدگاه نصر حامد ابوزید؛ رویکردی فرهنگی- ادبی

نصر حامد ابوزید، متفکر جنجالی مصری، در رابطه با وحی و قرآن دیدگاه هایی متفاوت ابراز کرد که با واکنش های مختلفی روبه رو شد. وی می کوشید برای پدیده های دین اسلام تبیینی طبیعی و غیر متافیزیکی ارائه کند. در این راستا به بحث اعجاز قرآن نیز به صورتی متفاوت پرداخت تا آن را به اعتبار فرهنگی - ادبی ای مبدل کند که هر عرب زبانی آن را به عنوان متن محوریِ فرهنگی می پذیرد. در این صورت ادبیات قرآن و تحلیل سازوکار ادبی قرآن از منظر نقد ادبی معاصر، ریشه های دوران سازی و شکل دهی آن به فرهنگ را نمایان خواهد کرد. این دیدگاه مغایرت توصیفی با نگاه دینداران به قرآن و وحی دارد و نگرش دینی را به نگرشی فرهنگی تقلیل می دهد که در آن قرآن در کنار بسیاری از متون ادبی ممتاز می نشیند و به نقد ادبی در می آید. در این گونه نقد ادبی محتوای قرآن نیز مد نظر قرار نمی گیرد، حال آنکه حتی در متون ادبی رایج نیز چنین چیزی مد نظر است و تکیه صرفاً بر شکل و قالب ادبی نیست. در این مقاله، دیدگاه نصرحامد ابوزید در این خصوص بررسی و ارزیابی می شود.